फार्मसी बिजनेस कसा सुरु करावा – मराठी मध्ये बिजनेस प्लॅन

जीवनात प्रतयेक जण एखाद्या चांगल्या हुड्डीवार पोहोचू इच्छितो, यशस्वी होऊ इच्छितो आणि पुढे जाऊ इच्छितो. हे यश मिळवण्यासाठी प्रतयेक जण काही ना काही तरी बिजनेस मध्ये पुढे वाढण्याचा प्रयत्न करत आहे. असाच एक काम आहे फार्मसीचा बिजनेस. म्हणजे माहिती कमी असल्यामुळे अनेकजण ह्या बिजनेस बद्दल बोलत आहेत. ह्या लेखात आम्ही तुहांला तुमच्या मेडिकल स्टोअर बिजनेस साठी लागणारी सर्व माहिती देणार आहोत.

ह्या लेखात आम्ही तुम्हांला सांगणार –

फार्मसीमध्ये बिजन्सच्या संधी

किती नफा कमावू शकता

पात्रता काय असायला हवी

मार्केटची माहिती

पुंजी आणि पायाभूत सुविधा

कायदेशीर प्रक्रिया

मार्केटिंग कशी करावी

कार्यकारी सारांश

फार्मसी बिजनेस म्हणजे केमिस्टची दुकानचा बिजनेस एक सदाहरित बिजनेस आयडिया आहे. भारतात मेडिकल स्टोअर बिजनेस एक असे काम आहे जे कभी भी बंद होणार नाही आणि ह्यात कधी पण नुकसान होऊ शकणार नाही. 
पण माहितीचा अभाव असल्यामुळे अनेक लोक जे हा बिजनेस सुरु करू इच्छितात, त्यांना हा प्रवास कठीण वाटतो. ह्या लेखात आम्ही त्या प्रत्येक पैलूला समजावण्याचा प्रयत्न करू जी तुम्हांला मेडिकल बिजनेसच्या सुरुवात ते अंतापर्यंत सर्व माहिती देऊ शकेल.

फार्मसी मध्ये बिजनेसचे संधी

फार्मसी एक असा बिजनेस आहे ज्याच्यामध्ये कमीत कमी भांडवल लागणारा आणि जास्त डिमांड असलेला यशस्वी बिजनेस आयडिया पण आहे. देशाची इकॉनॉमीचा ह्या सेक्टरमध्ये खूप खास प्रभाव नाही पडत कारण हि एक अशी फील्ड आहे ज्याची गरज प्रत्येकाला आहे. काही अभ्यासकांच्या मते २०५० पर्यंत भारतात कमीत कमी २०% लोक ६० किंवा ६० पासून जास्त वयाचे  आहेत,आणि ह्या वयोगटाच्या लोकांना औषधांची सर्वात जास्त मागणी असते.  

म्हणजे हा विचार चुकीचा नाही कि मेडिकल स्टोर बिजनेस आजच्या काळात तुच्यासाठी खूप फायदेशीर असणार. PWC च्या माध्यमाने दिलेली रिपोर्टच्या अनुसार भारतात फार्मसी बिजनेस जे २००९ मध्ये १३००० करोड पर्यंत होती, २०२० मध्ये ३५००० करोड पर्यंत पोहोचेल. ह्याच्या पुढे तुम्ही अनुमान लावू शकता कि फार्मसी मध्ये बिजनेस करणे तुमच्यासाठी फायदेशीर होऊ शकते. 

ह्याच्या ऐवजी एकदा तुम्ही एक यशस्वी मेडिकल स्टोर सुरु केली तर तुम्हांला भावसिष्यात येणाऱ्या नफ्याबद्दल जास्त विचार करायची गरज नाही. आणि एकदा कि तुमची दुकान सुरु होऊ स्थापित झाली तर त्या दुकानाला फार्मसी मध्ये रूपांतरण करू शकता जेव्हा तुही वेगवेगळ्या एरिया मध्ये त्या दुकानाच्या नावावर अनेक फार्मसी खोलू शकता. 

किती नफा मिळू शकतो

किरकोळ मेडिकल स्टोअर बेनिफिट मार्जिन ५%-३०% पर्यंत बदलू शकते. ह्यात पअनेक प्रकारचे प्रोडक्ट्ची मार्जिन वेगवेगळी असते, जसे FMCG प्रोडक्ट्ची प्रॉफिट मार्जिन, सामान्य औषधे, OTC (Over-The-Counter) मेडिसिन, ब्रांडेड प्रिस्क्रिप्शन उत्पादने. ह्यांच्यानंतर तुम्ही जो काही डिस्काउंट देता जे ५%-२०% च्या मध्ये असू शकतात, त्याच्यानंतर टीमचा बेनेफिट मार्जिन ५%-२५% पर्यंत बानू शकते. खाली दिलेल्या पाय चार्ट मधून तुम्ही समजू शकता कि प्रत्येक प्रोडक्त्त मध्ये किती बेनेफिट मार्जिन मिळू शकते आणि डिस्काउंट नंतर मार्जिन मिळू शकते – 

फार्मसी व्यवसायात नफा

अंमलबजावणी – कशी सुरु करू शकता फार्मसी बिजनेस 

पात्रता

मेडिकल स्टोर सुरु करण्यासाठी एक कमीतकमी पात्रता असते. जो पण केमिस्टची दुकान खोलू इच्छितो त्याला बारावी मध्ये सायन्स स्ट्रीम मध्ये शिक्षण घेतले पाहिजे. हि पात्रता त्या माणसाची असायला हवी ज्याच्या नावावर ड्रग लायसन्स रुजू होत आहे. (ड्रॅग लायसन्सची पूर्ण माहिती तुम्हांला पुढे मिळेल) लक्षात ठेवा, हे महतवाचे नाही कि जर तुम्ही दुकानाचे मालक आहेत आणि तुमच्याकडे जर हि पात्रता असायलाच हवी, तुमच्या एखाद्या ओळखीच्या माणसाकडे जर हि पात्रता असली तरी हि सुद्धा तुम्ही दुकानाचे ड्रग लायसन्स काढू शकता. हा टप्पा तुमच्या दुकान सुरु करायच्या प्रोसेस मध्ये खूप महत्वाचा टप्पा आहे.

Source: Pharmahelp

तुमच्याजवळ किंवा तुमच्या ओळखीच्या कुणाकडे हि ग्रॅज्युएशन डिग्री मधली कोणतेही डिग्री असेल, तर तो दुकानाच्या ड्रग लायसन्स साठी पात्र आहे. 

टीप:लक्षात ठेवा, कि फार्मसी बिजनेस सुरु करण्यासाठी ज्याच्या नावावर ड्रॅग लायसन्स सुरु झाला आहे, त्याचा तुमच्या सोबत तुमच्या दुकानावर असणे गरजेचे आहे. जर तो माणूस तुमच्यासोबत दुकानावर उपलब्ध नाही, तर कधी औषध तपासणीकडून तुमचा लायसन्स कॅन्सल होऊ शकतो. ह्या ऐवजी, जर तुमच्या कडे १ वर्षाचा ड्रॅग आणि मेडिसिन फिल्ड मध्ये अनुभव आहे तर तुम्ही लायसन्स शिवाय सुद्धा आपलं काम करू शकता. 

पात्रता नंतर पुढचा टप्पा येतो मार्केट रिसर्चचा, म्हणजे हे शोधणं कि तुमची दुकान कुठे आणि कशी चांगली चालू शकते आणि ते कोणते महतवाचे घटक आहेत जे दुकान सुरु करायच्या आधी लक्षात ठेवावे लागणार. 

मार्केटची माहिती

फार्मसी बिजनेस सुरु करायच्या आधी मार्केट एरिया पासून अनेक घटक आहेत ज्यांना लक्षात ठेवावे लागणार. ह्या घटकांवरच निश्चित होईल कि तुमची दुकान कशी असायला हवी आणि कोणत्या जागी चांगली वाटणार.

१. विद्यमान मेडिकल स्टोअर कि नवीन मेडिकल स्टोर उघडावे 

एक स्वतंत्र फार्मसी सुरु करण्यासाठी तुम्ही स्थापित फार्मसी विकत घेऊ शकता किंवा स्वतःचे दुकान खोलू शकता. ह्या दोन्ही पद्धतींचे आपले फायदे आणि नुकसान आहे. 

२. स्थळ साठी रिसर्च करा 

स्थळासाठी माहिती काढतांना तुम्हांला कळेल कि अशी कोणती सुविधा आहे जे फक्त तुमचे दुकान देऊ शकते, जे बाकी देऊ नाही शकत आहेत, जशी मेडिसिनची होम डिलिव्हरी आदी. लोकॅलिटी किंवा स्थळाचे तिसराच करताना ह्या गोष्टींवर लक्ष द्यावे – 

• ह्याची रिसर्च कराल कि तुमच्या एरिया मध्ये कोणत्या वयोगटातली लोक राहतात. जसे ज्या एरियात वृद्ध किंवा लहान मुले जास्त राहत असतील, त्या एरिया मध्ये औषधांची डिमांड पण जास्त होणार कारण ह्या वयोगटात लोक आजारी जास्त पडतात. 
• आपल्या लोकॅलिटीची आर्थिक स्थिती बद्दल माहिती काढा. जर तुमच्या लोकॅलिटीचे लोक खालील आर्थिक स्थितीचे आहेत, तर तम्हांला औषधांचे दर सुद्धा त्यांच्याप्रमाणे कमी ठेवावी. तसेच चांगली आर्थिक परिस्तिथीचे असले, तर तुम्ही उच्च दर ठेवू शकता. 
• लक्षात ठेवा कि तुमच्या एरियात मेडिकल स्टोअर किती आहेत. जितके जास्त मेडिकल स्टोअर असतील, तितकी जास्त स्पर्धा, तितकी जास्त मेहनत घ्यावी लागणार पुढे जाण्यासाठी. हे अशक्य नाही पण कठीण नक्की आहे. 
• जवळपासच्या फार्मसी बिजनेस तुम्हांला हा अनुमान देऊ शकतात कि त्या एरियामध्ये बिजनेस सुरु सुरू करण्यासाठी फायदेशीर ठरेल कि नाही. जसे जर एखादा मोठा ब्रँड तुम्ही निवडलेल्या एरियात बिजनेस सुरु आहे, ह्याचा अर्थ कि त्या ब्रँड ने खूप रिसर्च केला असेल, त्यानंतरच हा एरिया निवडला असेल. म्हणजे तो एरियामध्ये तुमच्यासाठी सुद्धा फायदेशीर होऊ शकते. 
• हे पण लक्षात ठेवा कि तुम्ही निवडलेल्या एरिया मध्ये एखादी दुकान जी नुकतीच बंद झाली आहे का. जर हो, तर काय कारणास्तव ती दुकान बंद झाली, हे समजून आपल्या दुकानाला नुकसानापासून वाचवा.

पुंजी आणि पायाभूत सुविधा

Pharmacy business shuru karne ke liye jo investment lagti hai wo multiple factors pe depend karti hai jaise apke business ka area kon sa hai, business ka level kya hai yani aap retailer ki tarah apni dukaan shuru kar rahe hain, koi distributor hain ya fir dawaiyon ki wholesale ki shop khol rahe hain. Iske alwa aapka overall finance aapke shop ki rent, advertisement cost, legal fees, renovations, aur har us investment pe depend karti hai jo aapko shop kholne mein lagegi.

फार्मसी बिजनेस सुरु करण्यासाठी जे इन्व्हेस्टमेंट लागते ते अनेक घटक पार निर्भर करते जसे तुमच्या बिजनेसचा एरिया कोणता आहे, बिजनेसचा लेवल काय आहे म्हणजे तुम्ही रिटेलर सारखे तुमचे दुकान सुरु करत आहे, कोणता डिस्ट्रिब्युटर आहे किंवा औषधची होलसेलची दुकान खोलात आहे. ह्याच्या ऐवजी तुमचा ओव्हरऑल फायनान्स तुमच्या दुकानाचे भाडे, जाहिरातीचे खर्च, लीगल फीज, नूतनीकरण, आणि प्रत्येक गुंतवणूक वर निर्भर जो दुकान उघडायला लागेल. 

तरी पण जर अनुमान लावला गेला तर जर तुमच्याकडे ४-५ लाख पर्यंत भांडवल आहे तर तुम्ही १० Sq. feet च्या केमिस्टची दुकान खोलू शकते ज्यात ड्रग लायसन्स फी आणि मेडिसिन स्टोक सामावून घेणार (दुकान भाडे वगळता / पायाभूत सुविधा / दुकान खरेदी किंमत)

Source : Indiamart

जर बघाल तर इन्फ्रास्ट्रक्चर + दस्तऐवज + स्टॉक जोडले तर तुमचा बजेट ५-७ लाख मध्ये व्हायला पाहिजे. ह्या टेबल मधून तुम्हांला अनुमान लावू शकता कि तुमचा अंदाजे क्कीती खर्च येईल एक मेडिकल स्टोअर बिजनेस सुरु करण्यात. 

ह्याऐवजी तुमच्या एरिया मध्ये जर तुमचा दुकान विकत घेणे किंवा भाडे घेणे तर तुम्ही खाली दिल्या गेल्या वेबसाईट्स वर जाऊन खर्च आणि भाडे समजू शकता. ह्याने तुम्हांला लायसन्स फी आणि स्टोक सोबत इन्फ्रास्ट्रक्चर कोस्ट चा सुद्धा अनुमान लागेल.

• Magic Bricks
• 99Acres.com
• OLX

इन्व्हेस्टमेंट साठी तुम्ही ह्या ३ पद्धतीतून कोणताही निवडू शकता-

वैयक्तिक भांडवल – पर्सनल भांडवल म्हणजे आपलेच पैसे आपल्या दुकानासाठी इन्व्हेस्ट करणे सर्वोत्कृष्ट उपाय असतो. कारण, ह्यातून तुमचा लोन घेण्यासाठी गरज नाही मिळणार जे तुम्हांला तुमच्या भविष्यात परत खर्च करावे लागणार. ह्या ऐवजी जर भविष्यात बाहेरून भांडवल आणावे लागेल, तर स्वतः केलेले भांडवल तुमच्या इनस्टार साठी त्यांचा तुमच्यावर विश्वास बसू शकतो. 

देवदूत गुंतवणूकदार – एंजल इन्व्हेस्टर ते लॉग असतात जे खूप श्रीमंत असतात आणि ते छोटे बिजनेस मध्ये सरळ इन्व्हेस्ट करतात. ह्या इन्वेस्टरना खूप अनुभव असतात आणि तुमचे मेडिकल स्टोअर बिजनेस वाढवण्यात तुमची खूप मदत होऊ शकते. एंजल इन्व्हेस्टर वर तुम्हांला इंटरनेट वर तुमच्यानुसार शोधू शकता. 

लक्षात ठेवा, ह्या इन्व्हेस्टरला अप्रोच करायच्या आधी तुमचे दुकान खोलण्यासाठी पूर्ण प्लॅन तैय्यार ठेवा आणि एक डॉक्युमेंट बनवून घ्या जे तुम्ही त्यांना समजावू शकता. 

बँक लोन – बँक लोन कोणतीही छोट्या किंवा माध्यम बिजनेस साठी खूप महत्वाची भूमिका बनवतात. नफा कमीत कमी १,५0,000 INRची असायला हवी. एक बरोबर बिजनेस प्लॅन दाखवावा लागेल ज्याने लोन देणाऱयांना तुमचे बिजनेसबद्दल पूर्ण माहिती देऊ शकता. बँक कडून लोन सॅंक्शन करून घेण्यासाठी तुम्हांला काही वस्तूंची गरज आहे – 

• तुमची वयाची मर्यादा २१-६५ आहे 
• तुम्हांला एक प्रॉफिट मार्जिन दाखवावी लागणार जे लोन देणाऱयांना तुमच्या बिजनेसवर विश्वास देईल. नफा कमीत कमी १,५०,००० INR ची असायला हवी.
•  एक बरोबर बिजनेस प्लॅन दाखवावा लागेल जो कि लोन देणाऱयांना तुमच्या बिजनेसबद्दल पूर्ण माहिती देऊ शकेल.

 फायनानास मध्ये एक अजून खूप महत्वाचा घटक असतो जो आहे दुकानाचा इन्शुरन्स. इंडिया मध्ये लोक इन्सुरणास कडे जास्त लक्ष देत नाही, जेव्हा तुम्हांला कोणत्याही नुकसानापासून, चोरीपासून किंवा अपघातापासून इन्शुरन्स तुम्हांला वाचवते. इंधुरांस साठी कोणत्याही इन्शुरन्स कंपनीला संपर्क करू शकता. जास्त माहिती साठी इथे क्लिक करा. 

कायदेशीर प्रक्रिया

फार्मसी बिजनेस मध्ये टॅक्स रजिस्ट्रेशन चा अर्थ आहे VAT (Value Added Tax) रजिस्ट्रेशन. भारतात कोणता प्रोडक्त्त किंवा सुविधा बिजन्सच्या माध्यमाने विकण्यासाठी VAT registrations ची गरज असते. जर मेडिकल स्टोर म्हणजेच फार्मसी असेल तर ह्यांना दोन पद्धतींचे रजिस्ट्रेशन करावे लागणार – TAX (VAT/GST) Registration aur Drug/Pharmacy License. पुढे विस्तारित पद्धतीने तुम्हांला माहीत पडेल कि ह्या दोन लायसन्स कोणते आहेत आणि कसे मिळवू शकता.

TAX Registrations – VAT

VAT registration स्टेट गव्हर्नमेंटच्या खाली येते. म्हणजे, जर तुम्ही तुमचे  केमिस्ट दुकान दिल्ली मध्ये खोलू इच्छिता तर तुम्हांला Delhi VAT registration च्या अधिकृत साईट वर जाऊन रजिस्ट्रेशन करावे लागेल. 
ह्या पद्धतीने प्रत्येक स्टेटची VAT रजिस्ट्रेशन साठी त्या राष्ट्रात निमनलीखीत VAT registration वेबसाईट वर जाऊन माहिती घ्यावी लागेल. खाली आम्ही काही स्टेटची VAT registrations ची साईट दिली आहे. 

• Delhi VAT
• Haryana VAT
• Uttar Pradesh VAT
• Maharashtra VAT
• Tamil Nadu VAT
• Gujarat VAT
• Karnataka VAT
• Kerala VAT

Tax Registration – GST

आधी टॅक्स रजिस्ट्रेशन साठी लोक VAT सर्व्हिस घ्यायचे पण आता जमाना GST (Good and Service Tax)चा आला आहे. GST अंतर्गत तुम्ही तुमच्या बिजनेसला रजिस्टर करा, हे करून तुमच्या टॅक्सच्या प्रोसेसला पूर्ण करू शकता, जे गरजेचे आहे. 

GST registration एक सोप्पे प्रक्रिया आहे जे इंडियामध्ये कुठून ही ऑनलाईन फॉर्म भरून पूर्ण होऊ शकते. GST साठी काही महत्वाचे डॉक्युमेंट आहेत ज्यांची गरज असते जसे –

Source: IndiaFilings

GST रजिस्ट्रेशन साठी तुम्हांला GST ची अधिकृत वेबसाईट वर जावं लागेल. GST ची अधिकृत वेबसाईट वर जाण्यासाठी क्लिक करा – गुड्स अँड सर्व्हिस टॅक्स 

ह्याच्याऐवजी GST फॉर्म कसे भरावे जाणून घेण्यासाठी क्लिक करा 

ड्रॅग/फार्मसी लायसन्स रजिस्ट्रेशन 

मेडिकल स्टोर किंवा फार्मसीचा रिटेल बिजनेस सुरु करण्यासाठी तुम्हांला ड्रॅग लायसन्स घेणे गरजेचे आहे. जेव्हा पर्यंत तुमच्याकडे ड्रॅग लायसन्स नसेल तर तुम्ही तुमचे फार्मसी ऑपरेट नाही करू शकत. ड्रॅग अँड कॉस्मेटिक ऍक्ट, १९४० माध्यमाने हे नियम भारतभर गरजेचे केले आहे. 

जर कोणते फार्मसी बिजनेस म्हणजेच मेडिकल स्टोर तुम्हांला १ पेक्षा जास्त शहरांत खोलायला हवी तर तुम्हांला त्या प्रत्येक शहरासाठी लायसन्स घ्यावा लागेल जिथे तुम्ही दुकान खोलू इच्छिता. ह्याऐवजी जर तुमचे केमिस्ट दुकान एकाच शहरात एकाहून जास्त जागी आहे तर त्या दोन जागांसाठी तुम्हांला वेगवेगळे अप्लिकेशन देऊन लायसन्स प्राप्त करावा लागेल. 

लक्षात ठेवा कि ड्रॅग लायसन्स घेण्यासाठी तुम्हांला तुमच्या दुकानाला एक LLP किंवा प्रायव्हेट लिमिटेड कंपनी सारखे रजिस्टर करावे लागेल. 

ड्रॅग लायसन्स देणारे २ अधिकारी आहे – 

केंद्रीय औषध मानक नियंत्रण संस्था

राज्य औषध मानक नियंत्रण संस्था

कारण तुम्हांला केमिस्ट रिटेल दुकान खोलण्यासाठी ड्रॅग लायसन्स हव, तुम्हांला तुमच्या स्टेटचे राज्य औषध मानक नियंत्रण संस्था शी संपर्क करावा लागेल. प्रत्येक राज्यासाठी त्यांचा आपला SDSCO असतो ज्यांची माहिती ह्या PDF कडून करू शकता – 

ड्रग लायसन्स साठी गरजेचे आवश्यकता

ड्रॅग लायसन्स घेण्यासाठी हे काही आवश्यक कागदपत्र आहे जे तुम्हांला प्राप्त करावे लागेल – 

• स्थळ – फार्मसी बिजनेस सुरु कण्यासाठी तुमच्याकडे १० square meter चा कमीत कमी एरिया असायला पाहिजे. जर तुम्ही रिटेल आणि होलसेल दोघांचा बिजनेस एकत्र खोलू इच्छिता तर कमीत कमी १५ square meter चा एरिया असणे गरजेचे आहे. 
• पायाभूत सुविधा: मेडिकल स्टोर मध्ये वेगवेगळ्या प्रकारचे अनेक औषधे असतात. ह्याऐवजी अनेक वेळा तुम्ही काही लहान मेडिकल उपकरणे पण ठेवू शकता दुकानात. म्हणून तुमच्या दुकानांमध्ये अनेक शेल्फ किंवा विभाग असायला हवे ज्याची माहिती तुम्हांला टेबल मध्ये दिली आहे. 

ह्याऐवजी तुमचे दुकानचा एखादा सेक्शन एक्स्पायरी औषधांसाठी गरजेचे असणार जिथे तुम्ही एक्स्पायर्ड औषधांना वेगळे ठेवू शकता. 

• साठवण सुविधा: तुमच्या दुकानात एक फ्रिज आणि एक एअर कंडिशनर सुद्धा गरजेचे आहे. काही विशिष्ट औषधे किंवा ड्रग्स सारखे वॅक्सीन, सेरा किंवा इन्सुलिन इंजेक्शनला विशिष्टपणे मार्क करून फ्रिज मध्ये ठेवायचे असतात. 
• टेक्निकल स्टॅफ : रिटेल ड्रॅग सेल साठी तुम्हाला तुमच्या दुकानात रजिस्टर्ड फार्मासिस्टला ठेवावे लागेल जे गव्हर्नमेंट माध्यमातून अप्रूव्ह आहे. ह्यातून एक निकष करण्यासाठी तुम्ही तुमच्या फार्मसी मध्ये ठेवू शकतो – 
• स्टेट फार्मसी काउन्सिल काउन्सिल अंतर्गत फार्मासिस्ट. 
• एक ग्रॅज्युएट ज्याच्याकडे कमीत कमी १ वर्षचा ड्रग्स सेल्स आणि मार्केटिंग मध्ये अनुभव आहे. 
• कुणी असा ज्याच्याकडे कमीत कमी ४ वर्षांचा अनुभव असेल आणि S.S.L.C प्रमाणित असेल. 
• कोणत्या डिपार्टमेंट ड्रॅग कंट्रोल च्या माध्यमातून प्रमाणित सुद्धा पात्र आहे. 

ह्याच्याऐवजी  तुम्हांला तुमच्या सोबत एक हेल्पर आणि फार्मासिस्ट ठेवणे गरजेचे आहे जे तुम्हांला मदत करू शकतात. एक फार्मासिस्ट म्हणून तुम्हांला कामाचे तास मध्ये काउंटर वर राहावे लागेल, आणि म्हणूनच बाकी सर्व वस्तूंसारखे, नवे औषधचे स्टोक्सची व्यवस्था करणे, मेडिसिन घेऊन काउंटर वर देणे, नवे स्टोक साठी डिस्ट्रिब्युटर कडून पाठपुरावा घेणे, एक हेल्पर तुमचे हे सर्व काम करू शकता. 

ड्रग लायन्सन्स साठी आवश्यक कागदपत्र 

ड्रग लायसन्स साठी तुम्हांला तुमचे संबंधित स्टेट ड्रग लायसन्स ऑथॉरिटीची वेबसाईट वर जाऊन एक फॉर्म भरायचे असते. प्रत्येक फॉर्म वेगवेगळ्या क्रायटेरिया साठी वेबसाईट वर अव्हेलेबल आहे जसे – 

मेडिकल स्टोअर मध्ये रिटेल बिजनेस सुरु करण्यासाठी तुम्हांला तो लायसन्स घ्यावे लागेल जे Form 20च्या माध्यमातून मिळेल. Form 20 साठी तुम्हांला काही आवश्यक कागदपत्र असायला हवे जे तुम्हांला दुकान खोलण्यासाठी  अनिवार्य आहे –

State Drug Control Organization List

Source: India Filings

Source: Drug Control Department, Delhi

ड्रग लायसन्सचे फॉर्म्सशी निगडित पूर्ण माहिती साठी इथे क्लिक करा 

ह्याच्याऐवजी काही अजून डॉक्युमेंट आहेत जे फॉर्म सोबत ड्रग लायसन्स साठी हवी आहे. हे डॉक्युमेंट्स १०० dpi ची काळी आणि सफेद असायला हवी आणि त्यांना स्कॅन करून ऑनलाईन उमेदवार द्वारा अपलोड केला जाईल. ह्या डॉक्युमेंट्सची ओरिजनल कॉपी तुमच्याकसे असायला हवी जे सर्व प्रोसेसच्या पूर्ण झाल्यावर इन्स्पेक्शन दरम्यान तुमच्याकडून मागितले जाईल. 

• अप्लिकेशन फॉर्म 
• कव्हरिंग लेटर जे तुहांला तुमच्या अप्लिकेशन फॉर्मची माहिती देईल तो अर्ज का भरला गेला आहे, कोणते नावावर आहे आणि त्या माणसाचे पद काय आहे. 
• रेंट अग्रीमेंट/ फार्मसी च्या जागेची मालकीचे कागदपत्र 
• जागेचा प्लान आणि मेन योजना 
• डिक्लेरेशन फॉर्म 
• फी जी तुम्ही ड्रग लायसन्स साठी जमा केला जातो तो चलान 
• फ्रिज, एअर कंडिशनर आदी ची खरेदी बिले, वीज बिले आदी 
• इन्कॉर्पोरेशन सारिफिकेट, AOA and MOA ची मूळ कागदपत्रे. 
• नोंदणीकृत फार्मासिस्ट किंवा सक्षम व्यक्तीची ऍफिडेव्हिट आणि पूर्णवेळ रोजगार नियुक्ती पत्रची कॉपी (Drugs and Cosmetics Act, 1940 च्या हिशोबाने)
• प्रॉपर्टी टॅक्स रिसीट. 
• Rs 2 stamps (4 Copy)

मार्केटिंग कशी करावी

कोणताही छोटा किंवा मोठा बिजनेस वाढवण्यासाठी त्याची मार्केटिंग चांगली असायला हवी. म्हणून लक्ष द्या कि तुमच्याकडे अशा कोणत्या गोष्टी आहेत ज्याच्या हिशोबाने तुम्ही वेगवेगळ्या पद्धतीने तुमची मार्केटिंग करू शकता. आता हे लक्षात घ्या कि तुमच्या स्पर्धकांच्या तुलनेत तुम्ही काय वेगळं करत आहात, ज्यामुळे तुमचे ग्राहक वाढत आहेत. तुमच्या बिजनेसला पुढे वाढवण्यासाठी ह्या ३ गोष्टींना लक्षात ठेवा- दुकानाची ऍडव्हर्टाइजमेण्ट म्हणजेच प्रचार, तुमचा तुमच्या ग्राहाकांबरोबर संवाद आणि ग्राहकांचा नफा. आर आता बोलूया ह्या तीन गोष्टींबद्दल आणि कसे ह्यांच्या मदतीने तुम्ही टीमचे बिजनेस वाढवू शकाल.

अड्वर्टाइजमेण्ट (प्रचार)

तुम्ही तुमच्या दुकानाचा प्रचार अनेक माध्यमांनी करू शकता. अनेक प्रकारे उपलब्ध आहेत- ऑनलाईन आणि ऑफलाईन. आता बोलूया ह्या प्रकारांबद्दल – 

ऑनलाईन

Google My Business – Google My Business गुगलचा एक मोफत साधन आहे ज्याने तुम्ही तुमच्या बिजनेसला गुगलच्या लिस्टिंग मध्ये टाकू शकता. ह्याने फायदा असा आहे कि जेव्हा कुणी गुगल वर आपल्या जवळपासचे Chemist शोधात असणार, किंवा सरळ तुमच्या किंवा तुमच्या दुकानाच्या नावाने शोधात असला, तर त्यांना आरामात तुमच्या दुकांची सर्व माहिती मिळेल गुगल वर. 

Google My Business  तुमच्या दुकानाचे नाव, दुकानापर्यंत पोहोचण्याची दिशा, फोन नंबर, पुनरावलोकने, रेटिंग्ज, प्रतिमा आणि तपशील तपशील सर्व काही एकाच जागी आणतो, ज्यामुळे तुमच्या ग्राहकाला तुमच्या दुकानापर्यंत पोहोचणे सोयीस्कर ठरेल. ह्या ऐवजी जर तुमच्या जवळपासच्या भागात कुणी Chemist शोधत आहे, आर तुमचे नाव सुद्धा त्यांच्याकडे पोहोचू शकेल. ह्यूले आरामात कुणीही तुमचे पार्लर शोधू शकेल. 

Google My Business मध्ये खातं बनवणे खूप सोप्पे आहे. खाली दिलेल्या चित्राच्या दिशानुसार तुम्ही आरामात अकाउंट बनवू शकता. 

Google My Business ची अधिक माहिती साठी इथे क्लिक करा 

Just Dial – Just Dial एक असा प्लॅटफॉर्म आहे जो तुम्हाला कोणत्याही भागाच्या लोकल बिजनेसची माहिती देऊ शकतो. हि माहिती तुम्हांला कॉल किंवा इंटरनेटच्या माध्यमाने ते देतात. 

ust Dial मध्ये सुद्धा Google My Business सारखेच तुम्हांला तुमच्या बिजनेसला रजिस्टर करावे लागते. अंतर फक्त इतकाच कि Just Dial मध्ये तुम्ही दोन प्रकारची लिस्टिंग करू शकता – मोफत किंवा पेड लिस्टिंग. 

रेजिस्ट्रेशनची प्रक्रिया खूप सोपी आहे आणि हि तुम्हांला ऑनलाईन त्यांच्या वेबसाईट मधून करू शकता किंवा तुम्ही  8888888888 वर कॉल करून रजिस्ट्रेशन करू शकता. Just Dial मध्ये मोफत लिस्टिंग करण्यासाठी इथे क्लिक करा – Just Dial Free Listing आणि paid listing करण्यासाठी इथे क्लिक करा – Just Dial Paid Listing.

ऑफलाईन 

होर्डिंग्ज – लेडीज ब्युटी पार्लर बीजनेस असा बिजनेस आहे जो लॉग अधिकतर ऑफलाईन शोधतात, म्हणजे हे गरजेचे आहे कि तुम्ही तुमच्या बिजनेसचा प्रचार होर्डिंग आणि पेपर मीडियमच्या माध्यमाने करायला हवे. होर्डिंग विषयी काही गोष्टी लक्षात तुम्ही ठेवायला हवे जसे –

• दुकान सुरु करायच्या आधी काही दिवसांपूर्वीच तुम्ही  “Opening Soon” चा बोर्ड लावायला हवा. ह्याने लोकांना हि जण असेल कि त्या भागात ब्युटी पार्लरचे दुकान खुलणार आहे. 
• तुम्ही तुमच्या पार्लरचे बोर्ड त्या जागी लावा जिथे लोकांची गर्दी असेल, तुमच्या दुकानाची गरज असेल किना मार्केट, कॉलनी मध्ये, कॉस्मेटीकच्या दुकानांजवळ, आपल्या रियाच्या रेसिडेन्शिअल एरियाच्या अवतीभवती असेल. 

पत्रके – तुमच्या दुकानाची जाहिरात तुम्ही पत्रके वाटून सुद्धा करू शकता. हे तुम्ही स्वतः येण्या जाणाऱ्यांना देऊ शकता किंवा तुमच्या स्थानिक वृत्तपत्र वाळायला देऊन घरा घरापर्यंत पोहोचवू शकता. 

Yellow Pages – Yellow Pages एक निर्देशिका आहे ज्यात तुमच्या तुमच्य शहराच्या प्रत्येक भागाच्या छोट्याहून छोटे ते मोठ्याहून मोठे बिजनेसचे नंबर आणि पट्टे मिळू शकतात. येलो पेजेस मध्ये रजिस्टर करण्यासाठी आणि अधिक माहिती साठी इथे क्लिक करा.

वागणूक – हिंदीत एक म्हण आहे 

ऐसी बानी बोलिए, मन का आपा खोय |
औरन को शीतल करै, आपहु शीतल होय ||

ह्याचा अर्थ लोकांशी असे बोला कि त्यांच्या सोबत तुम्हांला सुद्धा आनंद मिळेल. तुमच्या वागणुकीचा लोकांवर खूप परिणाम होतो. जर एखादा तुमच्याबरोबर प्रेमाने बोलतो, आणि दुसरा वाईट पद्धतीने बोलतो, तर सहाजिक आहे कि तुम्ही प्रेमळ माणसाशी बोलणे पसंत कराल. 

तसेच जर तुम्ही तुमच्या ग्राहकांशी प्रेमाने बोलत आहेत आणि त्यांना चांगली सुविधा देत आहात तर ते तुमच्या दुकानात पुन्हा पुन्हा येणारच. 

ह्याऐवजी ते लोक तुमची चर्चा त्यांच्या मित्र परिवाराशी करतील, ज्यामुळे तुमच्या दुकानाचे नाव बाकीच्या दुकानांपेक्षा वेगळे ठरेल. 

कस्टमरचा नफा – तुम्ही जितकं जास्त तुच्या ग्राहकांच्या न्फयाबद्दल विचार करणार तुमचा बिजनेस तितकाच चांगला वाढणार. म्हणून ग्राहकांबद्दल ह्या गोष्टी लक्षात ठेवा – 

• तुमच्या ग्राहकांना काहीतरी चांगली आणि सोपे सुविधा देण्याचे प्रयत्न करा. जितक्या आरामात आणि कमी वेळात तुम्ही दुकानातून लोकांना सुविधा देऊ शकाल, तितकं जास्त त्यांना तुम्ही आवडणार.
•  दुसऱ्या महिला ब्युटी पार्लरच्या तुलनेत अशा कोणत्या सुविधा आहेत जे तुम्ही त्यांना देऊ शकाल, हे लक्षात ठेवा. जसे आठवड्यात कोणताही दिवस तुमची सर्व्हिस त्यांना घरी द्यायला हवे, ऑफर आणि डिस्काउंट द्यायचा, ब्युटी प्रोडक्त्त पण ठेवायचा आदी.
•  जेव्हा एखादा ग्राहक तुमच्या दुकानावर आला, कि त्यांना सन्मान द्यायचा. अनेक वेळा ग्राहक तुमचे दुकानावर येतो आणि त्याला अटेंड करणार नसतो, अशा वेळी ते ग्राहक पुन्हा तुमच्या दुकानात परत नाही येणार. 
• प्रयत्न करा कि बाकी लोकांच्या तुलनेत तुम्ही तुमच्या ग्राहकांना जास्तीत जास्त डिस्काउंट ऑफर देण्याचा प्रयत्न करा. जर तुमचे ऑफर चांगले असतील तर लॉग तुमच्या दुकानावर जास्त येतील.  

ह्याच्या ऐवजी जर तुम्ही ऑफर किंवा डिस्काउंट देत असाल तर त्याची जाहिरात नक्की करा. जाहिरात करण्यासाठी तुम्ही तुमच्या ब्युटी पार्लरच्या बाहेर बोर्ड लावू शकतो आणि प्रत्येक कस्टमरला सुद्धा सांगा कि तुम्ही तुमच्या सर्व्हिस वर ऑफर/डिस्काउंट देत आहेत. ह्यामुळे कस्टमर अजून लोकांना तुमच्या ऑफर बद्दल सांगतील आणि टीमचा प्रचार स्वतःहूनच होईल. 

• डिस्काउंट ऑफर ऐवजी तुम्ही काही रक्कम खर्च करून कुपन सुद्धा देऊ शकता. त्यामुळे कुपन साठी लोक तितकी सर्व्हिस घेण्याचा विचार करतील आणि तुमचा सेल वाढेल. 
• अजून एक खूप महत्वाची गोष्ट आहे, पेमेंटच्या पद्धती. आज डिजिटलायझेशनच्या काळात, तुमच्या ग्राहकांना पेमेंट करण्यात काही त्रास नाही व्हायला हवा. कार्ड पेमेंट पासून ऑनलाईन जितके माध्यम आहेत, त्यांना तुमच्या दुकानांमध्ये अव्हेलेबल ठेवा म्हणजे लोक आरामात कोणत्याही पढताईने पेमेंट करू शकतात. 

तर आम्हांला उम्मीद आहे कि ह्या माहितीने तुम्हांला फायदा झाला आहे कि भारतामध्ये फार्मसी बिजनेस कसे सुरु करू शकता. आम्ही पूर्ण प्रयत्न केली आहे कि सुरुवातीपासून अंतापर्यंत तुम्हांला प्रत्येक प्रहणाचा उत्तर मिळेल. जर तुम्हाला सुद्धा कोणती माहितीची गरज असेल तर कमेंट मध्ये नक्की विचारा. आम्ही तुमची पूर्ण मदत करू.